Je bent afgereisd naar de Verenigde Staten voor een prikkie, nu de ticketprijzen gedaald zijn van 500/600 euro naar 350 euro. Alleen nog even langs de douane en de vakantie kan beginnen, totdat de douanier vraagt om je telefoon te ontgrendelen… Wat doe je dan?
Haisam Elsharkawi, een Amerikaanse verkoper, reist vaak, maar had nog nooit meegemaakt dat hij zijn telefoon moest ontgrendelen en afstaan. Het stuitte hem tegen de borst, omdat hij persoonlijke foto’s op het apparaat had staan. En dus weigerde hij, zo vertelt hij aan New York Times.
De man werd vervolgens ondervraagd, kreeg handboeien om en werd weer ondervraagd. Na zes uur besloot Elsharkawi in te schikken en zijn telefoon te geven. Nadat zijn telefoon een kwartier werd onderzocht, werd de Amerikaan vrijgelaten. Zijn vlucht was allang vertrokken en naar zijn geld kon hij fluiten.
Het verhaal staat niet op zichzelf. Op verschillende Amerikaanse nieuwsmedia kom je soortgelijke verhalen tegen van doodnormale mensen die worden vastgehouden totdat ze hun telefoon ontgrendelen en afstaan. Business Insider kon geen Nederlandse gevallen achterhalen, maar stel dat je de vraag krijgt aan de grens: wat moet je doen?
New York Times sprak met advocaten over wat douaniers wél en niet mogen doen. Een overzichtje, voor als je zelf binnenkort naar The States vliegt.
Is het legaal?
Douaniers hebben, in tegenstelling tot gewone Amerikaanse politieagenten, de officiële goedkeuring om grenscontroles uit te voeren. Om die reden mag iemand je tas controleren zonder dat daar een rechter aan te pas hoeft te komen. Sinds een tijdje vallen onder deze afspraak óók digitale apparaten.
Activisten vinden dat overigens onzin, omdat er volgens hen een wereld van verschil zit tussen een tas of een telefoon. Niet alleen staan er op een telefoon vaak persoonlijke foto's of berichten, ook geef je de gegevens van anderen vrij. Die helemaal geen weet hebben van dat jij dit doet.
Al tijdens het presidentschap van Barack Obama mochten douaniers telefoons doorzoeken, onder luide kritiek van velen. Of er onder Trump meer telefoons onderzocht worden aan de grens, is onduidelijk. Er zijn simpelweg geen data. Volgens een woordvoerder van de Amerikaanse douane in New York Times zijn er in 2015 4.444 telefoons en 320 andere apparaten doorzocht. Als we er vanuit gaan dat er één apparaat per persoon wordt gecontroleerd, gaat het om 0,0012 procent van de 383 miljoen mensen die in het land arriveerden.
Van 2016 en 2017 zijn nog geen cijfers beschikbaar, al claimen activisten dat zij meer klachten krijgen van reizigers die hun apparaten moesten ontgrendelen.
Mag zo'n douanier zomaar je telefoon doorzoeken?
Nee. Maar Joost mag weten wat je op de nek haalt wanneer je weigert mee te werken. Aan jou als reiziger de keuze hoeveel gedoe je wil krijgen aan de Amerikaanse grens.
In het ergste geval moet je het apparaat inleveren en mag je het land niet in. Douaniers mogen het apparaat invorderen, waarna je het pas weken later terugkrijgt. Daarbij kan de douane ook die op je apparaat staan, kopiëren. Volgens het huidige beleid moet deze data overigens wel zo snel mogelijk verwijderd worden als ze niet waardevol blijken.
Ben je als Nederlander in het voordeel of nadeel?
Het kan nogal een probleem veroorzaken wanneer je als Nederlander het land probeert binnen te komen, maar weigert om je telefoon te geven. Amerikanen mogen hoe dan ook het land in, als buitenlander mag een douanier je de toegang tot het land weigeren.
Zo wilde afgelopen oktober een Canadese fotojournalist verslag doen van de protesten over een oliepijpleiding in Dakota. Toen hij weigerde om zijn telefoon te ontgrendelen vanwege het beschermen van zijn bronnen, werd hij zes uur vastgehouden, zijn werd telefoon ingenomen, er werden fotokopieën gemaakt (onder andere van het dagboek op zijn telefoon) en hij werd stevig verhoord om daarna onverrichte zaken weer huiswaarts te keren. Hij kreeg geen reden waarom hem de toegang tot het land werd geweigerd.
Hoe zit het met je wachtwoorden voor social media?
Die hoef je in principe ook niet te geven. Maar als je telefoon ontgrendeld is, kun je vaak ook direct in social media-accounts. Ook als je het wachtwoord niet geeft. Dan kan het dus zomaar zijn dat de douanier je Facebook doorzoekt, je privé-berichten, Twitter, Instagram-foto's...
Afgelopen week werd bekend dat de Amerikaanse overheid nadenkt over een beleid waarbij agenten de inlog voor social media van vluchtelingen en immigranten kunnen opeisen. De regering Obama was ook al met een dergelijk beleid bezig, maar dat is er nooit gekomen.
Wat kun je doen?
Er zijn een paar dingen die je kunt doen. Allereerst kun je, net als de gemiddelde crimineel, een goedkope, prepaid telefoon kopen die je later weggooit. Je kunt ervoor zorgen dat je zo min mogelijk data op je telefoon hebt staan óf de data versleutelen. Of misschien vind je het geen probleem wanneer de Amerikaanse douaniers je telefoon inzien.
Mocht je het verzoek krijgen om je telefoon te ontgrendelen, dan raden Amerikaanse advocaten aan om naar een advocaat te vragen. Simpelweg omdat een douanier niet zonder reden je telefoon mag doorzoeken.
Al is dat niet écht een optie, volgens Elsharkawi. "Ik opende de deur naar de hel toen ik om een advocaat vroeg", zo vertelt hij aan New York Times. Hij kreeg direct de vraag of hij iets te verbergen had en of hij een crimineel was. Nadat hij uiteindelijk zijn telefoon gaf, werd de Amerikaan vrijwel direct vrijgelaten.
LEES OOK: Zo werkt de impeachment-procedure in de Verenigde Staten… en kan president Trump worden afgezet – in theorie dan
